Guatemala: zelfs je naam is mooi

Vanochtend werden we wakker in Leon, een stadje bovenin Nicaragua. In het donker zijn we hier gisteravond aangekomen, dankzij de hulp van een lokale familie. Straatnamen zijn hier zeldzaam en huisnummers bestaan niet, dus als zij niet toevallig hadden geweten waar onze gastvrouw woonde, liepen we nu nog te zoeken. Na drie weken Guatemala en El Salvador, een paar lange busritten door o.a. Honduras (vol gas er doorheen) en pittige grensovergangen, zijn we nu in het land waar we de feestdagen gaan vieren. Maar eerst kijken we terug op de afgelopen weken van extreme schoonheid en avontuur. Die waren de zestien uur opgevouwen zitten in een mini-busje zeker waard.

Hoe langer we in Guatemala waren, hoe meer we van het land gingen houden. Ondanks het gevaar, dat ook zeker aanwezig zal zijn geweest, maar wat we gelukkig alleen uit verhalen kennen. We keken onze ogen uit en bleven foto's maken. De vrouwen in hun gekleurde traditionele kleding, de mooie straten van Flores, Lanquin en Antigua, het schitterende Lago Atitlan, het natuurwonder Semuc Champey, de vulkanen, de Maya-tempels.. maar vooral gewoon het dagelijks leven van de mensen hier, dat zo anders is dan bij ons.

Mijn geschiedenisleraar zei vroeger altijd: 'dat is niet vréémd, dat is ánders'. Anders betekent niet persé beter of slechter. Je moet het in z'n context zien: dingen die in Nederland goed zijn, zouden hier misschien niet werken en andersom. Regelmatig was ik toch dankbaar dat iets in Nederland anders was dan hier. Maar bijna net zo vaak vond ik ook dat Nederland nog wel iets kon leren van Guatemala. Want hoe arm ook, het is een land om trots op te zijn.

Zo is het mooi om te zien hoe mensen zich hier samen verantwoordelijk voelen voor hun dorp. Toen we in Lanquin waren, regende het vrij veel en dat had effect op de modderige en onverharde wegen in en rond het dorp. Tijdens ritten door de omgeving werden, samen met de passagiers, brokstukken en stenen ingeladen. Onderweg stopten we dan om de lading te dumpen op plaatsen waar de weg verzakt was. Inzittenden, omstanders en omwonenden hielpen samen de stenen te verspreiden en de jongens die het vervolgens netjes maakten, kregen van de bestuurder een centje als dank. Nu moet je je in de binnenlanden van Guatemala niet de doorsnee vervoersmiddelen voorstellen: mensen en spullen worden vervoerd in een soort ultrasterke veevervoer-pickuptrucks. De passagiers staan in de open laadbak en houden zich goed vast aan de hekken. Een prima manier om het mooie berglandschap te beleven, maar ik kon de verleiding tot het maken van dierengeluiden niet weerstaan.

Moeders doen in Guatemala niet zo moeilijk met hun kinderen. Ze nemen ze overal mee naar toe. Werken doen ze gewoon met een baby in een doek om hun lijf gebonden en een peuter aan iedere hand. En dan dragen ze op hun hoofd ook nog tientallen kilo's spullen mee. Terwijl ze over straat lopen geven ze hun baby borstvoeding en ook in de bus haalt de mevrouw naast je zo, floep, haar borst tevoorschijn om er haar kind van ruim een jaar aan te hangen.

Omdat de kinderen op dit moment genieten van hun drie maanden durende 'zomervakantie' zien we veel kinderen op straat. Op zich natuurlijk fijn, een kwart van het jaar vrij, maar die tijd wordt niet alleen besteed aan spelen. Overal waar je komt zijn kinderen die chocola, blokfluiten, cocosmelk of armbandjes verkopen. Het blijven echter wel kinderen: wanneer ze zien dat je chips of een mandarijn zit te eten, vergeten ze hun koopwaar en vragen ze of ze ook een stukje mogen. Als je hier (natuurlijk) aan toegeeft, is het hek van de dam: voor je het weet staan al hun broertjes en zusjes (of kinderen die er gewoon op lijken) voor je met hun grote bruine ogen en open handjes. En als je er een per ongeluk twee chippies geeft wil de rest er ook twee. Gelukkig zien ze er ontzettend schattig uit in hun gekleurde Maya-kleertjes.

Wanneer je door Guatemala rijdt, staan overal langs de weg kinderen naar je te zwaaien. De dame waarbij we verbleven vertelde ons dat dat de allerarmste kinderen zijn. Ze vragen om aandacht en hopen dat je stopt om ze iets te geven of iets van ze te kopen. Onze Guatemalese gastvrouw zamelde speelgoed in, om met kerst aan deze kinderen uit te delen. Niek en ik hebben de zak van deze 'kerstman' gevuld met twaalf voetballen, zodat daar hopelijk weer 244 kinderen samen mee kunnen spelen. Het is een begin..

Toen we de eerste persoon met een enorm geweer over straat zagen gaan, waren we geschokt. Inmiddels zijn we gewend geraakt aan de mannen met enorme wapens die het straatbeeld sieren. Het geeft een veiliger, maar ook een onveilig gevoel. Deze personen zijn er om winkels, banken en mensen op straat te beschermen, maar blijkbaar is dat dus nodig. Gelukkig werd hun engheidsgehalte aanzienlijk verlaagd door het feit dat ze ook graag een ijsje aten of een Spidermanrugzak op hun rug hadden. Overigens ben je in Guatemala rond de veertien al oud genoeg om een wapen te dragen of een vrachtwagen te besturen.

Terwijl we in Nederland maar mondjesmaat aan het carpoolen zijn geslagen, is het hier de normaalste zaak van de wereld. In ieder land van Midden-Amerika rijden collectivo's rond: auto's met een vaste route, die beschikbaar zijn voor iedereen die mee wil rijden. Je kunt in- en uitstappen waar je maar wilt en betaalt een klein bedrag aan de bestuurder. Zo ontmoet je nog eens mensen en betaal je maar een fractie van een privé-taxirit. Je hoeft je niet druk te maken over tijdschema's, want om de paar minuten komt er wel een voorbij. Datzelfde geldt trouwens ook voor de bussen, die af en aan rijden en bijna niets kosten.

De mensen in Guatemala, El Salvador en Nicaragua zijn minstens zo gek op kerst als wij in Nederland. Overal zien we kerstversiering, lichtjes, plastic kerstbomen en opblaas-sneeuwpoppen. En behalve kerstliedjes hoor je altijd het klappen van vuurwerk, want dat steken de Centraal Amerikanen de gehele maand december af. In Antigua was er dagelijks een heuse kerstmarkt, waar je tassen vol kitsch en wel duizend Jezussen voor je kerststal kon kopen. Het zal dan ook een kerst worden om nooit te vergeten. We zijn dankbaar voor onze prachtige tijd in Guatemala en de verrassend leuke dagen in El Salvador en gaan nu maar eens kijken wat Nicaragua ons te bieden heeft. Feliz Navidad!