Vervolgcursus: Hoe word je een echte Cubaan

Onze voornaamste bezigheid deze afgelopen weken was het observeren van Cubanen. We bestudeerden hoe de Cubaan zich gedraagt in zijn natuurlijke habitat en begaven ons hiervoor naar verschillende uithoeken van het eiland. Omdat ons uiterlijk niet echt meehielp, lukte het helaas nooit om op te gaan in de massa en zelf voor local door te gaan.

Het is niet makkelijk om door te dringen tot het originele Cubaanse leven. Soms lijkt het wel of de werelden van toerist en Cubaan kunstmatig gescheiden worden gehouden. Wanneer je (een beetje) Spaans spreekt, kom je af en toe dichtbij, bijvoorbeeld in de casa's waar we verbleven en in lokale eettentjes. Helaas is er soms terughoudendheid wanneer je je op niet voor toeristen-bedoelde plekken begeeft of wilt betalen met de lokale munt. Maar gelukkig zijn er ook veel nieuwsgierige mensen, die graag met je kletsen en me de nodige bagage voor deze vervolgcursus verschaften.

Les 1: zit op je stoepje of veranda. Als Cubaan spendeer je een groot deel van de dag voor je huis. Gewoon op het beton, in een schommelstoel of hangend tegen het hek dat je raam beveiligt. Je roept wat naar voorbijgangers of buren, verkoopt af en toe iets (bijvoorbeeld een zelfgebakken taart of wat rommel die je over hebt) en houd je vooral bezig met rondkijken. Het bewuste stoepje is natuurlijk netjes geveegd en wordt minimaal twee keer per dag gedweild. Hoe vies het huis erachter is maakt niet uit, als je stoepje maar schoon is. In casa particulares houdt de schoonheid overigens niet op na het stoepje.

Les 2: als vrouw draag je strakke kleding. Het maakt niet uit hoe dik je billen zijn, een legging kan altijd. Het liefst met duidelijk zichtbaar ondergoed. Een shirtje kan nooit te strak zitten of te diep uitgesneden zijn. Het is hier duidelijk geen islamitisch land.

Les 3: rijd in een oude Amerikaanse auto, met paard en wagen of laat je rondrijden met een bicitaxi. Wanneer je je per auto verplaatst, gebruik je de toeter voor iedere gelegenheid die zich voordoet. Om een loslopende hond te waarschuwen, je ergernis te tonen als een moderne huurauto met toeristen te langzaam rijdt, maar vooral om alles en iedereen te groeten. Natuurlijk stap je ook regelmatig uit om iemand een hand te geven of een praatje te maken. Als de deuren van je auto er bijna uitrammelen, rijd je gewoon wat langzamer en als de ramen niet meer dicht gaan, dek je deze bij regen af met je vloermat. Berg afwaards rijd je met de motor uit, zodat je benzine-slurpende auto iets minder verbruikt.

Les 4: als je wat minder te besteden hebt, ga je langs de weg staan liften. Of je reist per collectivo: een soort rijdende bouwkeet waarin je met z'n tienen op een vierkante meter wordt gepropt. Ook zijn er nog de in Nederland afgekeurde stadbussen die overal rondrijden. Zo kwamen we onlangs de bus naar Rotterdam Centraal tegen. Overigens kun je ook je oer-Hollandse fiets gewoon gebruiken, want vooral in de dorpen wordt heel wat afgefietst. En -gewandeld, met een paraplu tegen de felle zon of de plotselinge regen.

Les 5: trouw jong en zorg zo snel mogelijk voor een groot gezin. Vraag nummer één is standaard of we pasgetrouwd zijn en snel terug zullen komen met een roedel kinderen. Cubanen tonen graag mierzoet geposeerde foto's van hun (klein)kinderen en vertellen honderduit over hun familie. Mantelzorg is heel normaal, de meeste casa's hebben wel een opa en oma rondlopen. Zelfs Niek heeft inmiddels een zekere (functionele) interesse in kinderen ontwikkeld en complimenteert iedere moeder of oma met haar knappe kroost.

Les 6: doe alsof je het communisme omarmt en spreek er nooit slecht over, maar heb ondertussen verdacht veel kapitalistische trekjes. Het is mooi dat iedereen gelijk is, als jij maar een beetje meer gelijk bent. Je neemt de alom vertegenwoordigde propaganda voor lief, waarmee de revolutie, het socialisme en Fidel Castro de hemel in worden geprezen. De dokter verdient evenveel als de schoonmaakster, maar mensen in de toeristenbranche verdienen er in een uur zo een maandsalaris bij. En dat zal de komende jaren alleen maar erger worden, want iedere casa waar we kwamen, was zich aan het voorbereiden op de komst van het grote toerisme en bouwde kamers bij.

Les 7: kijk veel televisie. Met de hele familie in de woonkamer gepropt, de deuren wijd open. Zet het geluid lekker hard en zorg voor een enigszins storend beeld.

Les 8: zoek naar een manier om wat geld bij te verdienen. Als mensen hun auto bij het strand parkeren, kun je gewoon zeggen dat je parkeerwachter bent en tegen een vergoeding op hun auto past. En ach, bij fietsers kun je het ook gewoon proberen. Als iemand zijn backpack in een bus wil gooien, zeg je dat jij dat hoort te doen en vraag je daar geld voor. En er valt altijd wel iets te verkopen. Loop met een streng knoflook over straat en roep heel hard, dan komen de mensen massaal naar buiten om een paar tenen aan te schaffen.

Les 9: ontwikkel je liefde voor kitch. Decoreer je huis met voldoende Action-chique en tierlantijntjes. Zelfs de ringen van het douchegordijn hebben hier roesjes en een goud-kanten tafelkleedje of glimmend satijnen beddesprei met strikjes geven je huis glamour.

Les 10: la musica es tu vida! Je speelt minimaal twee instrumenten en gaat zingend en dansend door het leven. Maar dat zou eigenlijk overal zo moeten zijn..

Misschien dat deze lessen je niet direct in een Cubaan zullen omtoveren, maar een tijdelijke vermomming zal er zeker in zitten. Mag ik twee Cubaanse pakken? Laat het doek maar...